Молитвы, читаемые в первый день порождений дитяти по ркпп. Ευχολογιον-ам 1) М. Румянц. Муз. XV —XVI в. № 473, и 2) М. Синод. библ. XV в. № 281, 3) Чин наречения имени новорожденному младенцу и чин воцерков

ПРИЛОЖЕНИЯ

Чин крещения и соединенные с ним молитвословия (¹).

1) Ἐυχὴ, λεγομένη εἰς οἰκον λεχούσης (λεχὼ). (По рукописи Μ. Румянц. Муз. XV—XVI в. № 473).

Κίριε Σαβαὼθ ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ, ὁ ἱώμενος πάσαν νόσον καὶ πάσαν μαλακίαν, ἐπίβλεψον ἐπὶ τὴν δούλην σου, τὴν δὲ ἐκζὴτησον, ἐξερεύνησον καὶ ἀπέλασον ἀπ^’ αὐτῆς πάντα τὰ ἐνεργήματα τὸν διάβολον.... [Ευχολογ. Goar. pag. 337).

Εὐχὴ ἐτέρα. Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ πλάτης καὶ δημιουργὸς τῶν ἀπάντων, ὁ πλάσας τὸν ἄνθρωπον ἐκ τοῦ χαὸς καὶ ἐξ αὐτοῦ πάλιν διαπλάσας γυναῖκα, καὶ ἰσοτιμίᾳ τιμήσθη αὐτοῦς, παραβάντα δὲ τὴν σὴν ἐντολὴν, ἐκβαλὼν ἐκ τὸν παραδείσου καὶ εἰς τὸν μοχθηρὸν τοῦτον ἀγαγὼν βίον καὶ εἰπὼν τῷ ἁνδρὶ· ἐν ἱδρῶτητι του προσώπον σου φάγη τὸν ἄρτον σου, τῇ δὲ γυναικὶ· ἐν λύπαις τέξῃ τέκνα. Ὁ οὕτος καλεύσας τὸν ἄνθρωπον ὤδτε καταξιῶδαι, καὶ αὐτὸς ἐκ γυναικὸς ἀναμαρτήτως τεχθῆναι ἵλεως ἔδοδεσποτα

(¹) Все чины, издаваемые нами, появляются в печати в первый раз и могут служить дополнением к тем чинам, которые известны по изданиям Гоара, Морина, Миня и др. Что же касается анафематизмов, то славянский их текст оставался доселе тоже ненапечатанным, хотя греческий был известен, за немногими исключениями, уже давно. Этот последний мы проверили по рукописям М. Синодальной библиотеки и разницу указываем в вариантах.

3

4

ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν, καὶ ἀπόπλυνον τὸν σπῖλον τῆς ψυχῆς αὐτῆς καὶ τὸν ρῦπον τοῦ σώματος, καὶ ἀξίωσον ἐξυπηρέτην σοι ἀξίως καὶ τῇ οἰκείᾳ, αὐτῆς ἀμεμπτως καὶ καθαρῶς πάντα διστογμὸν αὐτῆς ἀπὸ τῆς ψυχῆς ἀπο καθαίρας. Ὅτι σὺ εἶ εὐλογὼν καὶ ὰγιάζων τὰ συμπαντα Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν καὶ σοι τὴν δόξαν ἀναπέμπομεν....

Κύριέ ὁ Θεὸς ἡμῶν ὁ τὰ ἐν τῇ ὀθόνῃ Πέτρῳ τῷ ἀποστόλῳ πάντα καθαρὰ νομοθετήσας (Ευχολογ. Goar. pag. 319).

2) В ркп. М. Синод. библ. XV в. № 281 чин крещения вообще озаглавливается так: Εὐχαὶ εἰς τὸ βαπτίδαι παιδίον καὶ εἰς γυναῖκας λεγούσας, а молитвы читаемые до совершения чина крещения,—имеют особые надписания, а именно:

Εὐχὴ εἰς γυνᾶικα λεχούσαν, ὅταν ἁποβάλλεται παιδίον. Δέσποτα Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ τεχθεὶς ἐκ τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, καὶ ἐν φάτνῃ ὡς βρέφος, κείμενος.... (Ευχολ. Goar.p. 330). Ταύτην εἰπὼν ἐκ τρίτου, ἀπολύει.

Εὐχαὶ εἰς λοχείαν γυναικὸς ἡνίκα τεξὲι.

Εὐλογεῖ ὁ ἱερεὺς. Τὸ τρισάγιον, τὸ ἀπολυτίκιον Χαῖρε κεχαριτωμένη... τὸ κοντάκιον. Ὁ μητέρα παρθενιὴν ἁγιάσας.

Εὐχὴ. Ὁ Θεὸς ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ὁ τὸν ἄνθρωπον πλάσας ἰδίαις χερσὶ, καὶ ἐκ τῆς πλευρᾶς αὐτοῦ γυναῖκα συναρχήσας, καὶ εἰπὼν αὐτοῖς· αὐξάνεσθε, καὶ πληθύνεσθε, καὶ πληρώσατε τὴν γὴν, καὶ κατακυριεύσατε αὐτῆς. Αυτὸς Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν,

5

ἔπιδε ἐπὶ τὴν δούλην σου, τὴν δἐ, τὴν νῦν τέξασαν, καὶ ἐλέησον, καὶ διαφύλαξον αὐτὴν ἄπὸ παντὸς βέλους, πετομένου ἡμέρας, ἀπὸ συμπτώματος νυκτερίνου καὶ δαιμονίου μεσημβρινοῦ, καὶ ἀπὸ τοῖς περιπολεβομένοις δαίμοσι, καὶ καθάρισον αὐτὴν ἐκ τοῦ μολισμοῦ τῆς σαρκὸς, καὶ ταχείαν ῥῶσιν αὐτῇ δορῆσαι, καὶ τὸ ἐξ αὐτῆς τεχθὲν παιδίον φρούρησον, ἁγίασον, διατήρησον, διάσωσον, ζωοποίησον αὐτὸ τῇ κρατειᾷ σου καὶ παντοδυνάμῳ σκέπῃ, καὶ δὸς αὐτῷ ῥῶσιν καὶ εὐρωστίαν, ὡς ἀγαθός Θεὸς καὶ δημιουργὸς τῶν ἀπάντων, ὅτι δὺ εἰ ἔνωδις τὰ ἀμφότερα καὶ ποιήδας ἐξ αὐτῶν δάρκα μίαν, καὶ τὰ φθαρτὰ εἰς ἀφθαρσίαν διὰ μετανοίας καταξιώσας. Αὐτὸς Κύριε ἐλέηδον καὶ συγχώρηδον, καὶ διαφύλαξον τὴν δούλην σου, τὴν δὲ, καὶ τὸ ἐξ αὐτῆς γεννηθὲν παιδίον ἐν ζωογωνίᾳ καὶ ἀναβιβάσει ἡλικίας τὴν ζωὴν αὐτοῦ διαφύλαξον πρεσβείαις τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ πάντων τῶν ἁγίων τῶν ἀπ' αἰώνος σοι ἐβαρεστησάντων. Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα καὶ προσκύνησις τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματί....

Εὐχή ἐτέρα εἰς τὸ τεχθὲν βρέφος. Δέσποτα Κύριε Ιησοῦ Χριστε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ τεχθεὶς ἐκ τῆς ἁγίας Θεοτόκου καὶ αεἰπαρθενου Μαρίας. (Εὐχολογ. Goar pag. 316, 317).

Εὐχὴ ἑτέρα. Δέσποτα Κύριε παντοκράτωρ, ὁ ἰώμενος πᾶδαν νόσον καὶ πᾶδαν μαλακίαν, καὶ τὴν παροῦσαν δούλην σου ἴαδαι, καὶ ἀνάστησον αὐτὴν ἀπὸ τῆς κλίνης, ἧς περίκαται, καὶ τὸ ἐξ αὐτῆς γεγεννημένον παιδίον σκέπασον ὑπὸ τὴν σκέπην τῶν πτε ρύγων σου πάδας τὰς ἡμέρας τῆς ζωῆς αὐτοῦ πρεσβείαις τῆς ἀγράντου δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί

6

ἀειπαρθένου Μαρίας. Ὅτι σου ἐστὶν ἡ βασιλία, καὶ ἡ δυναμις, καὶ ἡ δόξα τοῦ Πατρὸς... (Confer. Εὐχολ. Goar pag. 316), Καὶ γίνεται ἀπόλυδις.

Εὐχὴ ἐτέρα ἐπιλεχούσας ἐν τῇ κνήσει τῆς γυναικὸς.

Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ τὰ ἐν τῇ ὀθόνῃ εἰπὼν τῷ Πέτρῳ τῷ ἀποστόλῳ τὰ μυσαρὰ καὶ ἀκάθαρτα ἱερά εἰναι, ὁ καὶ ἡμᾶς ἐν ὕδατι καθαρισίας καὶ ἁγιάσας  καὶ μεταλαβεῖν τῶν ἐπ’ οὐρανίων σου καί φρυκτῶν μυστηρίων. Ὁτι συμπαθής ὑπάρχεις ἐπὶ τοῖς παραπτώμασιν ἡμῶν καὶ σοι τὴν δόξαν.... (Εὐχολογ. Goar. pag. 319, 320).

3) По рукописи М. Синод. библ. XIV в. № 279 (¹). Εὐχὴ εἰς τὸ κατασφραγίσαι παιδίον, λαμβάνον ὄνομα τῇ ὀγδόῃ ἡμέρᾳ τῆς (²) γενέσεως αὐτοῦ.

Ἰστέον (³), ὅτι τῇ μετὰ τὴν γέννησιν ὀγδὸῃ ἡμέρᾳ προσάγεται τὸ νήπιον τῷ ναῷ παρὰ τῆς μαίας ἐπὶ τῷ λαβεῖν ὄνομα. Ποιῶν οὖν ὁ ἱερεὺς ἐπὶ αὐτοῦ τὴν εἰθισμένην εὐχὴν πρὸ τῶν τοῦ ναοῦ πυλῶν, σφραγίζει αὐτοῦ τὸ μέτωπον καὶ τὸ στόμα, καὶ τὸ στῆθος, καὶ οὕτως ἀπολύει.

(¹) Варианты для настоящего списка ми берем из ркп. М. Синод. библ. XV—XVI в № 343 и ркп. собрания Севастьянова (Μ. P. М.) ХV-ХVІ в. № 473

(²) Ркп. № 473 τῆς γεννήσεως αὐτοῦ нет.

(³) Ibid. Этого замечания нет.

7

Τοῦ Κυρίυ δεηθῶμεν

Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, σοῦ δεόμεθα καὶ δὲ ἱκετεύομεν σημειωθήτω τὸ φῶς τοῦ προσώπου σου (Εὐχολογ. Goar pag. 321) (¹).

Δεῖ (¹) γινώσκειν, ὅτι τὸ γεννηθὲν βρέφος, ἑὰν ἄρα καὶ ἀσθενοῦν μὴ θηλάζῃ, ἀλλὰ καὶ πρὸς θάνατον ἀφορᾶ οῦ χρὴ περιμένειν, ὥς τινες κακῶς φαςὶ τὴν έ ἡμέραν, ἢ τὴν ς΄, καὶ οὕτω βαπτῖζειν αὐτὸ... (Ibidem).

Τῇ δὲ μ΄ ἡμερᾳ (³) πάλιν προσάγεται τῷ ναῷ ἐπὶ τῷ ἐκκλησιαδθῆναι εἰτ’ οὖν ἀρχὴν λαβεῖν τὸν εἰσάγεσθαι εἰς τὴν ἐκκλησίαν. Προσάγεται δὲ παρὰ τῆς μητρὸς, ἤδη κεκαθαρμένης καὶ λελουμένης, παρόντος καὶ τὸν μέλλοντος ἀναδέχεδθαι τοῦτο κατὰ τὸ ἁγίον βάπτισμα.

Εὐχὴ, ἣν ποιεῖ ὁ ἱερεὺς, μέλλον εἰδάξαι τὴν λεχὼ εἰς τὴν ἐκκλησίαν.

Καὶ κλινούσης ταύτης τὴν κεφαλὴν ἅμα τῷ βρέφει πρὸ τῶν πυλῶν, τὴν τοῦ σταυροῦ, σφραγίδα

(¹) Ркп. № 473 Εἶτα σφραγίζει αὐτοῦ τὸ στόμα, τὸ μέτωπύν καὶ τὸ στῆθος, εἶτα τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ ἐν τεσσαρὰκοντα ἡμέραις. ὡς βρέφος τῷ νομικῷ ναῷ προσαχθεὶς ὐπὸ Μαρίας (Εὐχολ Goar. pag. 325). Καὶ λαβὼν τὸ παιδίον, ὁ ἱερεὺς λέγει Εἰσελεύσομαι εἰς τὸν οἶκον σοῦ... Καὶ εἰσελθὼν ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ναοῦ λέγων Χαῖρε, κεχαριτομένη Θεότοκε παρθένε, ἐκ σοῦ γαρ... ἔως γ΄· Εἶτα βάψας τὸν δάκτυλον αὐτοῦ ἐκ τῆς κανδήλας, Χρίει τὸ μέταπον αὐτοῦ λέγων το· Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον. Καὶ ἀπολυσις.

(²) Ibîd. Этого примечания нет.

(³) Ibid. Εὐχὴ τῶν τεσσαράκοντα ἡμερῶν, Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ παραγενόμένος ἐπὶ σωτηρίᾳ τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων (Εὐχολογ. Goar. Pag. 325).

8

ποιὼν ὁ ἱερεὺς, ἁπτόμενος τὲ τῆς κεφαλῆς αὐτῆς, καὶ λέγων.

Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν

Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν σοῦ δεόμεθα καὶ δὲ παρακαλοῦμεν καὶ ἱκετεύομεν, αὐτὸς οὖν ὁ πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ πᾶδαν λογικήν τὲ καὶ ἄλογον φύσιν τῷ λόγῳ σου δημιονργήσας (Εὐχολογ. Goar. pag. 324).

Καὶ εἰπὼν εἰρήνη πᾶσι καὶ τὰς κεφαλὰς ἡμῶν..., εὐχεται· Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ παραγενόμενος ἐπὶ σωτηρίᾳ τὸν γένονς τῶν ἀνθρώπων (Ibid. pag. 325).

Εἶτα τὸ παιδίον αὐτὸς μετὰ χεῖρας λαμβάνων, ὁ ἱερεὺς εἰς τὸ θυσιαστήριον ἀπάγει. Καὶ ἐπιτιθεὶς τὸ στόμα τοῦτον παρ’ ἐκατέρᾳ τῶν ἁγίων, θυρῶν ἐν σχήματι ἀσπασμοῦ, τὸ αὐτὸ ποιῶν, καὶ εἰς τὴν ἁγίαν τράπεζαν σχηματῖζει αὐτὸ ὡς προσκυνοῦν, καὶ, εἰ μὲν ἄρρεν ἐστὶ, περιέρχεται τρίτου τήν  ἁγίαν τραπέζαν καὶ κατὰ τὰ δ' ταύτης μέρη τελεῖ τὸ σχῆμα τῆς προσκυνήσεως, εἰ δὲ θῆλυ, εἰς μὲν τὸ ἔμπρρσθεν οὐκ ἄπεισυ μέρος, εἰς ἐκαστον δὲ τῶν λοι πῶν τριῶν ἐκ τρίτου παραγίνεται καὶ τελεῖ τὴν προσκύνησιν. Τούτων δὲ γινομένων, λέγει καθ' εἀντὸν ὁ ἱερεὺς· τὸ Νῦν ἀπολύεις τὸν, δοῦλον. Καὶ μετὰ ταῦτα τίθησι τὸ παιδίον παρὰ τὰς θύρας τοῦ θυσιαστηρίον καὶ, λέγων. Τοῦ Κυρίου δεηθῷμεν, εὐχεται·

Κύριε ὁ Θεὸς ἡμῶν ὁ ἐν τεσσαράκοντα ἡμέραις, ὡς βρέφος τῷ νομικῷ ναῷ προσαχθεὶς ὑπὸ Μαρίας, τῆς ἀπειρογάμου καὶ ἁγίας μητρός σου (Εὐχολογ. Goar. pag. 326).

9

Εἰτα σφραγίζει τὸ μέτωπον αὐτοῦ, καὶ τὸ στόμα, καὶ τὸ στῆθος. Καὶ οὔτως ὁ ἀνάδοχος λαμβάνει αὐτὸ καὶ ἐξέρχεται.